Ақл самараси

Кам булсада қулингни сийлагин Ўзинг,
Лутфинг ила ёруғдир бебаҳра юзим.

Менга қудратингдан бер, айтай хуш калом,
Байтларимда васфингни айлайин баён.

Яхшиларга лутфингни бахш айла Оллоҳ,
Ёмонларга ланъатинг айтгайлар шоир,

Етти хилда иқлимни яратиб илло,
Неъматларингни тортиқ қилгансан Қодир.

Ватаним қалбимда ҳеч тухтовсиз Янграр,
Валекин ич,ташида сезаман хатар.

Гарчи мен кирмасамда жангу Ясолға,
Танқидим ёқмапди пес оқсоқолиға.

Шоиру оқилларга берилса азоб,
Ҳар икки дунёсида саналгай қаззоб.

Мени оқламасалар тойчаси маккор,
Қаламим тез киришгай ғазоват жангга.

Шиорларни галутоп десанг сен беор,
Тайёр тур қайтмоққа той жаҳаннамингга.

Бир митти мисол айтсам бордир исботи,
Қулоқ тутса тушуниб олгай Исмати:

Қуршовда қолганда хоразм шаҳри Ургенж,
Шайх курашди ғаним – ла кун уззкун,кеч.

Чингиз яловин йиртган шайхдек Қуброё,
Илон қимир этсалар ернйнг остида,

Сезармишлар ажабо тойча Мирзиё,
Балогардонни ҳатто осмон устида.

Шайх Қуброё, Жалол шоҳ кетганлар барвақт,
Шаҳидлар Қабри нурга лабо-лаб ҳарвақт.

Жалол Мангуберди,шайх аждодлар кўрки,
Алар утмишимизнинг ҳеч ўчмас мулки.

Тун узоқ, шомни тонгга улаб уйқусиз,
Исмат- ла Тойча мени этди юзма-юз.

Саволларга жавобон Исмат Хушов дер,
Жаҳоний донишмандлар Даннинг ва Крюгер.

Ақли зиёд деб эътибор-том манода,
Этишган, Анқо наёб қушга қиёелаб.

Яна қандоқ савол бор, айтингчи,мени,
Дўзақда деган этин шилмастлар пўстлаб.

Тушумга ҳам кирган –мен тоқа очунда,
Бошқа ақида тўқиб юрманг аччувда.

Портлатгандай Исмат Хуш жаҳон ойнасин,
Орқа,олдга қарамай,туриб юзма-юз,

Мақтагани,мақтаган кушдор тойчасин,
Дуқ ургай гоҳ айлабон бармоғин бигиз.

Бошда, кўрарга кўзим йўқ деб харомни,
Энди, кўкка кўтаргай қийғир Чипорни.

Бир нуқтада туролмас, икки юзлама,
Орқа очиқ жиртакдан ҳақ гап излама.

Хушов Хуш,тойча рамзин-ўроқу болға,
Қиёслар ёлин ҳам соф Мажнуну толға.

Ақл самараси тошиб кетганлар ҳақда,
Айтаяпман, таҳлили аччиқ ғоятда.

Дунё ўзбеклари Хушов-болға ўроққа,
Бўй эгмиш тенгқур дебон доҳий уртоққа.

Шоир байтлари,сенга эмасдир асал,
Тушунасанми ё йўқ келтиирсам мисол.

Курчатов,Каралёвлар чўқиниб Ҳаққа,
Қанот боғлаган чоғда ердан фалакка.

Берганча ишларига камтарин нисбат,
Катта кетмай қўйишган пастдан паст баҳо.

Нотовон ишларига осмон ҳайратда,
Эсада,назар ташлар деганлар Оллоҳ.

Ё Навоий, Низомий ёзганда “ Ҳамса”,
Кўкрак кериб “ Ман, Ман” лаб лабин очмаган.

Исматга хуфёна иш топширса Тойча,
Фисқ-фасод хиёнатдан ҳеч вақт қочмаган.

-Менга ақл ўргатманглар,ақлим зиёда,
Ҳамда тоқ, доно деганларку дунёда.

Беақл деган кимкан, қани айтсинчи,
Тойча сарвиндориман – ғолиб биринчи.

Ким эканлар менинг салоҳиятимни,
Паст деган лаёқат, қобилиятимни.

Оғзига қараб гапирсин беақл номард,
Оғзини йиртгайман дод,бақириб беҳад.

Суйканнаверсанг Исмат, чўқмор билакка,
Айтаверасан додинг сўнгра фалакка.

Рустам Иноятову Алматов, Тойча,
ХАЙЛ! Чўбир юҳонинг махов толиби.

Ақл мулкида эмишлар осмону ойча,
Хушов билан аларнинг бирмиш қолиби.

Ўйлаб охиригача етолмайсан ҳеч,
Уларда на иймон бор, на инсоний бурч.

Билмайсан ўзларини кимга ўхшатар,
Тан бермишлар уларга ҳаттоки башар.

Уларнинг мулкимиш зарбоп Зарафшон,
Наздида ҳеччимиш ер ўқи Бадахшон.

Рустам Иноятов, Алмат, Мирзиёси,
Шўро “ Тройка”син тулки ёки бўриси.

Кин, иғвони тушурмай қўлдан ҳиссизлар,
Керакми, керакмасми гумроҳ бошсизлар,

Югурганча бош суқиб ҳар кун ,ҳар ёрга,
Ортга боқиб инсофга келмаслар нега.

Ўйлаб юрма келмагай сенинг қўлингдан,
Худо этган дунёни атай бири кам.

Тутиб томи силжиган жойидан бир кун,
Бир ёқли қиларлар ўкинма укам.

Шоир ошиқ машуқларга дилин ёрса,
Мажнун деса Лайлисига эй! Шакарлаб,

Муғомбирлик қуриб кетсин Исмат эса,
Ҳуркитади ошиқларни эшак арлаб.

-Ҳеч ҳам, ҳеч қайрилмас салоҳиятимни,
Бирон бор енгилмас қобилиятимни.

Даннинг ва Крюгер айтмаган ҳеч ҳам бекорга,
Раҳмат дейин дунёвий донишмандларга.

Бемаврид ҳанграган сўлоқмон эшак сан,
Дўзақий тутонтириқ чўпу хашаксан.

Исмату Ориповдан айланг ал ҳазар,
“Мен” дегайлар бошқани илмайин назар.

Айтган эдим Навоийдек авлиёларни,
Энди айтай ақл дўнган девоналарни.

Ақл самараси кимда тошганкан десанг,
Аввалам бор Тойчаю Хушовда денглар.

Иноятов, Алматов, Сафар Остонни,
Ҳар ишда қолишмас тенгқурлар денглар.

Тушларига кирса додо-ХАЙЛ! Чўбири,
Хотирасин қайд этгай Шурик мункири.

Лаҳатини безат деса пес додосин,
Олвон олвон кўмиб ташлар гулчамбари.

-Мен ўша Алматов, Той ёнида туриб,
Изинг бостиртирам дер “Жаслиқ” қонхўри.

Илмий урфон “ХАКЕР” мактаб очиб Тойча,
Ўқитмоқда нияти бад юҳоларин.

Қайта шай-сайланишга тўбичоқ шумча,
Тик оёққа турғозмоқда хуфёларин.

Мактабнинг бош котиби Хушов Исматми,
Билмасанг чаплама дўст,ноҳақ туҳматни.

Кафансиз Той кирмасман деб ер қаърига,
Вада бергай келолмасдан бир қарорга.

Ўзбекнинг бойлиги газ, тиллоси,замин,
Этсада керагида дунёни таъмин,

Қароқчини ўғри ургач ҳар кун гўёки,
Қашшоқданда қашшоқ кечгай инсон ҳаёти.

“ “ “ “

Ташқи иш вазирларин – Стокгольм Саммбитида,
Гап кетарди Бандер тузумин исботида.

Айт Дарвиш! Хушев бесоқол лаъинми, одам,
Нега тиш қайрар Путинга олчақ дамба дам.

Бандерга қаҳр қилган Донбасни шайтони кибр,
Яраштирмиш қош учуриб керилса қурғир.

Қрим юртни қадим дўст Русдан ажратмиш, муштдор,
“Кузькина мать” дек шоҳ бўлсам дер, аввалам бор.

Стокгольм Саммбитига шаҳлосин қия сузиб,
Талоқ қилмиш Лавров фикрин қичиғи қўзиб.

Лавров, Путин менга демак қулоқ осмаскан,
Чақур – чуқир режанг дебон писанд қилмаскан.

Қаранг, ҳали Путинин боплаб бир курурман,
Қинғиру қийшик гапларинг деб, боқаса бир.

Тойчам кишнашига қулоғим динг тутурман,
Кишнашига қуллуқчиман. Бу Путин чун сир.

Путинга тармашасан ит қапағон бўлиб,
Арпангни хом ўрганмикан ё билатуриб.

Соловьевни сўкишларинг сиғмас ақлга,
Гап дағалку деб, Той лаб очмас бахилга.

Катта бир давлатга подшо бўлатуриб Той,
Димоғ қоқолмаскан гўрда тик турган Будтай.

Алмат “Кўк” дан чўзса кетин қисолмас қулсан,
Эл аро “шумшук Ўрдак” – писингқиси шумсан.

Қичиқ бас десалар Владимир, Хушев беор,
Қичиқ, – дер қонур ҳазиллашса кетга чўқмор.

Хулласи гапнинг бўлмасин айтаркан, демак,
“Жаслиқ” қа Бек бўлсайдим деб шимаргай билак.

“Ўрдак учиб ғоз қолсин” – момом кетар онда,
“шумшук ўлиб кўпайсин дўст” – девди Ватанда.

Овзингга қароб гапир эй! Ношукри банда,
Тавба қип ҳамнд сано ўқи ҳар шому тонгда.

“ “ “ “

Ўзбекнинг айлантириб бошини Исмат,
Не сабаб кўтармаслар яловин нусрат.

Эй! Бесоқол зобитларнинг жононисан,
Тойча шумга кўринайин яхши дейсан.

Мухбир Сафар Остон, Хушов қайсарларга,
Ер қаърида бордир савол асрорларга.

Сен билмасанг осмон софонг эрур гувоҳ,
Ажримингни битиб қўйган Қодир Аллоҳ.

Сен кимсан, шоир билан ишинг нима,
Чақа бўлсанг сарвиндор деб атайдима.

Юрмоқчими Тойча шоҳнинг изин босиб,
Бўлмоқчими унга ворис зеб муносиб.

Эй ёронлар Исмат Хушга бўлманг улфат,
Бошга кулфат ёғдиради кар касофат.

Тойча шоҳдан буюкликни орзу этма,
Таҳлилингда оқилларга ёлғон айтма.

Юзма-юзлаб учрашувдан бўлди маълум,
Дунё ўзбекларига сенмас муаллим.

Иноятов чап чопари-қулисанку,
Етим, йисир писмадони экансанку.

Бўлмоқчими Тойча хоннинг чин вориси,
Наёб тадқиқоти Даннинг ва Крюгернинг,

Туғри келган бўлса дониш самараси,
Ўпавергин туппоғини қаро ернинг.

Шивирингни топиб бўлмас шунда ҳаргиз,
Массавланма “Мен ман” дея бефам ҳўкиз.

“ “ “ “

Ҳис этиб яқинлигин барҳақ ўлимни,
Хайирли ишларига урдим қўлимни.

Борлиқни яратгувчи сарвари олам,
Йул кўрсатдилар урған чоғимда қалам.

Аждодларим ҳайрати обрў нуфузда,
Ризқини жамлагандек саховат кузда.

Овзига тепди,-Чўлпон дегандек сартни,
Тилаб Ҳақдан тепганга вабохук дардни.

Саргардон камина истиқлолдан буён,
Яратётир ранго-ранг атама достон.

Ўзигабек миллатнинг ўзлиги улар,
Истиқлолнинг илмилиқ шамоли улар.

Лол этгач Тойни, Хушнинг бармоқ ўйини,
Сайрат дер, – “Келажагинг порлоқ” куйини.

Қанча элин топтамасин Тойчаси хон,
Ерга киргай гадо Ила бўлиб бир сон.

Ернинг хислатларини айтсам зиёда,
Саришта этгувчи ҳар икки дунёда.

Кимларки амал қилса сўзига Худо,
Унга тан бергай доим бири кам дуньё.

Мусофир элларда мен янглиғ-фарёдай,
Фиғон ҳижроларида ёнган-Фурқатай.

Мен эса бўлмадим ҳеч бирон бор ёлғиз.
Ёнимда ҳамроҳ Оллоҳ кечаю кундуз.

Эй Худо Ҳақ!Ёрлақа қулингни ўзинг,
Юз буриб истиқлолга айтсин ҳақ сўзин.

Бу эрур бўлгуси румон дебочаси,
Ҳозирчалик айтилди унча,мунчаси.

Тоқат қилинг мухлисларим айтмоққа сўз,
Кулмоққа шай тикони ғуж-гул бўтакуз.

ИЗОҲ

Даннинг-Крюгер самараси:қобилиятсиз шахснинг ўз лаёқатини ўртачадан юқори,деган хато фикрлаши намоён бўлади. Бошқача айтганда Даннинг-Крюгер самарасига дучор киши савияси пастроқ бўлсада, ўзини бошқалардан юқори қуяди. Ушбу самара қобилиятсиз шахсларнинг ўз хатоларини аниқлай олмасликлари билан изоҳланади.
PS: Жойдори ўзбекчасича айтганда (мен манғит уруғи-жўқчи ўзбекларидан ман)-менга қолса эси паст,таъбию руҳият туйғуси тор шахсларнинг-ақл самараси деб атаган бўлар эдим;бошқа тилдаги-мисол учун рус, форс тилидаги изоҳларни ҳам ўқиб кўрганингиз янада рушанроқ тушунчага келган бўлар эдингизлар. Самара 1999-йили Дэвид Даннинг ва Джастин Крюгер томонидан таърифланган , ўз қобилиятсизлигини юқори баҳолашга олиб келади номли бу тадқиқотлари учун психология бўйича Иг Нобель мукофоти билан тақдирланганлар.

Шунингдек, Даннинг-Крюгер самарасининг тескари ҳоли: ўзининг лаёқатларини паст савияли, деб танқидий фикрлайдиган одамларнинг қобилиятлари аслида улар ўйлагандан баландроқ экани кузатилган.

Изоҳга изоҳ: ҳаётда воқиа, ҳодиса кечинмаларини аниқ, ойдин бадий тилда раъиятга ахборат бериб турадиган ўқимишли шахс журналист деб аталади. Уларда ижодий истедод кам десак катта хатога йўл қўйган бўламиз. Улар ҳодиса,вақт кечинмалари мавзуида катта,кичик мақолалар,очерклар ёзиб турадилар. Румон, қисса,драмма асарлар ижод қилишда истедоди етарлича эмас (ҳаммаси эмас албатта)-Жаҳонгир Муҳаммад, Нурулло Муҳаммад Рауфхон, Муҳаммад Бекжон доҳо адибларни мисолда айтиш ҳақиқатга тўғри келади ( у зотларнинг аслида касби журналистлардир). Ўз устида тинимсиз ишлаб кун уззуккун қалам тебратади. Бу зукко адиб устозларимиз каби хорижларда узлатнишинда ўтирган Қуброё шайх авлоди Муҳаммад Солиҳлар анча.

Хушов Исмат, Сафар Остон кўрсавод гумроҳ журналистлар эса Воъиздлардек балодай шеър ўқисаларда поэзияни миёрига келтириб, фалсафий руҳиятда фикр юритиш ёки айтиб бериш(баён этиш) қобилиятидан узоқдалар. Шу жумладан адабиёт-шуносликда бадий танқидчи возифасини уддасидан ўлганда ҳам чиқаолмайди, санъятшуносликда эса девол нима, улар нима фарқлари йўқ. Агарда адабиёт шинослигу санъатшунослик даврасига, тушиб қолгудек бўлса, ёлғон-яшиқ оғиз кўпиртирганча ақлий инқирозга учраб, эшагига ақл ўргатувчи Афандига ўхшаб кетади ва Худонинг қаҳрига учрашиши муқаррар, ҳечким бу вазифани уларнинг зиммасига ҳозирча юклаганча йўқ. Шу аснода адабиёт милатнинг иши эканлигини тушунмасдан, ҳамон Шўроларнинг социалистик реализм ғоясини ялов қилиб олиб, аксинчасини-адабиёт давлатнинг иши дебон фикр баён қилади улар, буни асослаб оғзига келган калимани чегарасиз қўйвориб юбороверади- мендан қўрқсин ёки юқори лавозимда турган шахслар (айниқса президент Тойча)-нинг назарига тушиб қолай (яхши кўриниб қолай)-русчасича айтганда “ подставная утка” ролини ўйнагани ўйнаган. Айниқса бу вазифани Исмат Хушов шундоқ мақомига етказиб ўйнайдики қуяверасиз, ҳатто бешқарсак чалиб юборгингиз келади, умуман ким билан ва нима учун мулақат қилаётганини, кимга нима деяётганини билмаётир чоғи. Боз ғоз туриб – ҳозир мен билан юзма-юз турган СНБ зобитлари, мўҳтарам президент ва унинг бошқарув бошқармаларининг раҳбарлари менинг гапларимни эшитаётиб аниқ хулосога келган ҳолда,писмадонга нисбатан керакли чора тадбирларини куришлари ҳадман шарт дея ким қаердан –дунёнинг бир чеккаси Оттавадан туриб худди Левитан бобомиздек оғзини ҳавога тўлдириб қаҳр билан атрофга тупик сочгани, сочган,-буни мен гапираяпман, чора тадбирларни охирига етказмасдан қўймайман, мени Исмат Хушов дейдилар деб кўкрагига муштлай, муштлай тўсатдан шеър ўқишни бошлаб юборади;-кимнинг шеърларини денг,ўша социалистик реализм куйчиси, Шўро Ком.фирқасининг ўлмас ғоялари-халқ душманлари, қулоқлару ғайриинқилобий босмачи-қурбоши кучлар, буржуй идиологиясини ташувчи мўллаю поплар ва ҳоказалар қон-қони, тўқима ҳужайраларигача шимилиб кетган, арақхур шахс Абдулло Ориповнинг шеърлари, гўё бошқа буюк адиблар: А. Навоий, Низомий, Ганжавий, ҳазрат Деҳлавий, Мавлоно Румий, Саъади Шерозий, шаҳрисабзлик Бедил каби алломатлар йўқдек, Авлиё Имом Бухарий, шайх Замахшарий, Термизий, А. Жомийларни эслагиси ҳам келмайди, унинг фикрича фақатгина битта шўронинг қулбаччаси А. Орипов ер юзида тоқа. Бошқалар гўёки мияси айниган, Шўро адибларига мос келолмайдиган гумроҳлардир. Умуман, мақтанчоқ, социалистик реализмчи, тоталитар мустабид, тузумнинг журналисти (агар ул зот журналист деган номга арзийдиган бўлса) муборак овозларини эшитабериб жонингдан тўйиб кетасан.

Эзгулик қадрини топталар Исмат Куш-Муртад,
Эл чекига тушган ул мараз шифо топмаз дард.

Ўзбекистонда тўртбурчакли тўғри бурчак (ўғри бурчак десанг ҳақиқатга тўғрироқ келади) тоталитар бошқарув тузуми мавжуд,гўё Шўро Полит.Бюро азолари улар. Туртбурчакли ўғри урчакнинг бирини худо уриб ( бурчаклар:Каримов-Чўбир,тойчаси Мирзиёнов, Иноятов, Алматов) қаро ернинг қаъри тортганинга қариб уч йил бўлади, қолган ҳайбаракалло қуллуқчи, қотил, миллат маддаҳлари, уч бурчакли ўғри бурчак эгалари то ҳоло бесамар Чўбирнинг якка шахс тоталитар ҳукумдорлик яловини осмону фалакка кўтариб ҳамон у ўғри бурчакдан бу уғри бурчакка қулоч очиб,бир бири билан ким ўзарға мусобиқалашиб югургану югурган – ғайри ҳаракатларини тўхтата олганича йўқ, кун уззуккун мармар ҳавузларга калла отганлари отган. Бу чоргоҳ мақом, кейинроқ сегаҳ- манқурт уч бурчакли ўғрибурчакларнинг ҳалибери ситилишига раъиятнинг кўзлари етмаса керак. Тирсагигача қон қалқиб турган кушдорлар ҳаётда мутлоқ нарсани ўзи йўқлигини тушуниб етганча бирон аср вақт ўтиб кетиши ҳам мумкин. Йўқ, йўқ вақт деган бир буюк ўлчав борку уни тўхта тиб ҳам,ортга суриб ҳам бўлмайди, бу буюк ўлчав манқурт маддоҳларнинг тақдирини узоғи бирон икки, уч йил ўтар ўтмас ҳал қилади қўяди. Мана сизга вақтнинг қудрати.

Бўлмайди на уни тутиб,
На ёки ортга қайтариб.

Дунё билади, бу манқурт маддаҳ маразлардан паҳрез қилганча йироқлашиб хорижларда ўзлатнишин ихтиёр этган равшан фикр, иймони бут ўзбек адиблари, дин ва фан арбоблари, киндик қони томган ўз она ватанлари томон қадам ташлашинчи (ҳозирча уларга кўчанинг ҳар икки томони-бошию охири берк)не балолар бошларига ёғилади…….., ватанпарвар, миллатпарвар жонкуярларни,ақлий инқирозга йўлиққан маддоҳ раҳмоналари нега ватанига қўймас эканлар,агар улар келсалар ўтирган жойини торайтиб қўймайдиларку, мансаб курсисини тортиб олмайдиларку, улар бу маддоҳларнинг душмани эмасларку, улар фақат оқни оқ , қарони қаро дегувчи оқилларимизку……
Хўш,-Чўбир, тойчаси,Иноятов, Алматовларнинг ўзлари аксинча миллат душманларику,буни қандоқ қилиб инкор қилар эканлар. Хориждаги алломалар ҳеч қачон қорани оппоқ демайдилар, ана шундагина уларнинг “айби”.

Миддоҳларнинг йўқолишиданоқ, улар билан, ёнмаён турган социалистик реализм руҳида битилган адабиёт ҳам, тарихи ҳам гумдон бўлиб кетадилар.
Уларнинг адабиётида ҳамон социализм куйчилари ,коммунизм ғалабаси сари олға деб бақирувчи (А.Ориповга ўхшанган) адиблар ўқитилади, қаҳрамонлар ҳам ўшалар. Вақт келиб (яқин орода) истиқлол даври адабиёти ёзилади, унда эса томоман бошқа, иймони буд,этиқоди ойнадай тиниқ-тоза,хорижлардаги ўзлатнишинда ўтирган,жонкуяр адибларимизнинг асарлари олий ва ўрта талим мактабларда ўқитила бошлайди: Муҳаммад Жаҳонгир (Каримовнинг кирдикорлари румони), Нурулло Муҳаммад Рауфхон ( бу кунлар румони), Улуғбек Ашур ( негативлари), Муҳаммад Бекжон( Алвидо, “Жаслиқ” румони), Сафар Ургенж , Номоз Нормўмин, Иброҳим Аспаров ва ҳокозаларнинг публисистик айтишув-қиссалари, устод Муҳҳамад Солиҳнинг том-том назмий асарлари эса Чўлпон,А. Қодирий, У. Носир бузрукворларимиз қаторида, шоир эмасамда менинг ҳам қинғир, қийшиқ достонлариму бадиҳа-хотира асарларим дарсликларнинг бир бурчагида турушига аминман, ишонгим комил. Шунингдек дарсликларда сарсон-саргардон устозимиз Боймирзо Ҳаит (туркистоннома асарлари) Мамадали Махмуднинг ҳам ( Туркистон тарихи ҳақидаги ҳужжатли асари), Ойбек отанинг “А.Навоий” румони, Примқул Қодирнинг “Бобур”румони дарсликларда олдинги саифаларда ўқитилабошланади. Ғофур Ғулом оқсоқолимизнинг “Турксиб йўлларида”, “ Сен етим эмассан асарлари ҳам. Рауф Барфининг асарлари сўзсиз.
Олий педагогик дорулфунунларда менин фикримча устод Эркин Воҳидов, ҳақгўй Шавкат Рахмон, Аскар Маҳкам, Набижон Боқий, Достоевский, Л. Толстой, А.Солженицин, М. Шолохов, Чингиз Айтматовларни ўқитар экан

PS: Менга қолса Авропа, Шарқ авлиё алломаларини ҳам; Эразма Роттердамский, Монтеня, Дидро, Вольтер, Гюго, Гоббс, Мильтон, Авропа билан Шарқ ўтасига кўприк қўйган буюк аллома Гёге, А.Галланлар эса “Минг бир кеча” асарни араб-ажам тилидан француз тилига ўгирган, шарқ колоритини чуқур ўрганган ҳолда “Вавилон Маликаси”, “Задич”, “Зоир”, “ Муҳаммад” каби кўпдан кўп асарларни француз, немис, англия, италия тилларига ўгирганларни, Чин-Мочин классиклари Цао Сюэцинъ, Ли Шу-Чжэнъ; Япония классикларидан Ихара Сайкаку, Мацуо Басс поэзияларини, арабзабону, форсзабон классикларини, Ҳинд ёзувчи, шоирларини ўқиб ўрганиши фойдадан бошқа нарса эмас. Буюк философлар Спиноза, Декартларни эса ўқитмасдан бўлмайди, Исмат Хушев, Сафар Остон каби томи шилжиганларнинг Томини жойига келтириш учун албатта.

Йиллар ўтар икки мумкин ним асрлар,
Истиқлол мактабида тонг маҳал бизни,

Зарфарон ёзувимиз боз урарлар бонг.
Шунда танир толиблари мену сизни.

Атаб юрмай сўнгра Тойни доҳий бобо,
Шоир куйлар одамкуш деб сариғ вабо.

 

*****************************************************

             Дебочасин интиҳоси.

Баҳам кўргин мўмай олган сармоянгни,

Акс ҳолда топтаб ташлам самарангни.

Мақтовчаққа камдан каммиш берган оқчаси,

Румонимни бошлай эса,қолган анчаси.

Айтиб берай афсонавий наҳс қиссасин,

Фоҳишадек кет ўйнатиб пул исташин.

Гаплари бемаза аралаш-қўролаш ҳам,

“Жаслик”гегемонин мақтаб чарчамас “Менман”.

Бош қоронғу  бўлаолсам дер, – бесоқолмоҳ,

Қушбохт бошга қуниб булурман лол жамол шоҳ.

Ғинтиқ тўнқайтирса йўқкан фоҳишда изза,

Пачаваси чиққан-кети экан бемаза.

Айтди, – бас қил деб баччабоз даҳшинчоқ шомни,

Ишонч топгач ошор қилур қўғирчоқ шоҳни.

Олд кети бир қайдан билсин уат ҳаёни,

Хўжа кўрсинга гоҳ эслар мулки паноҳни.

Жамбас қилиб Исмат Хушев дебочасин,

Айтиб берай қора кечмис берк кўчасин:

Жаҳолат жабрини тотган адиблар қани,

Талошда эгилиб синмаган Алп Бузругим.

Тарк этаётган чоқ ўниб ўсган ватанини,

Ҳақ, адл, эрк йўқлигидан ёш тўккан ўзбегим.

Солиҳ, Номозу Жаҳонгир каби инсонлар,

Қайтолмай юрипти юртга бузрук саноқлар.

Гулшан булбуллари қочиб кетди ҳар сари,

Гулшан боғ боғбонлари Қар-қарға аксари.

Давомини ахтармагин-айт деб қаерда,

Саволингга жавобим кут; румон тахлилда.